 |
| ಇಪ್ಪತ್ತೊಂದನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ವಿದೇಶಾಂಗ ನೀತಿ (India's Foreign Policy in the 21st Century) |
"ವಿದೇಶಾಂಗ ನೀತಿ ಎಂಬುದು ದೇಶದ ಉಚ್ಚ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಯನ್ನು ಕಾಪಾಡುವ ಕಲೆ," ಎಂಬುದು ಪಂಡಿತ ನೆಹರೂ ಅವರ ನೋಟವಾಗಿತ್ತು. 21ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ, ಈ ನೋಟವನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಬಲಪಡಿಸುವಂತೆ, ಭಾರತವು ಜಾಗತಿಕ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಉತ್ತಮಗೊಳಿಸಲು ಮುಂದಾಗಿದೆ. ಆರ್ಥಿಕ ಪ್ರಗತಿ, ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಜಾಲವನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನ, ಹಾಗೂ ಭದ್ರತೆ ಎಂಬ ಪ್ರಮುಖ ಅಂಶಗಳು ಭಾರತೀಯ ವಿದೇಶಾಂಗ ನೀತಿಯಲ್ಲಿ ಕಲೆಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ.
ಇತಿಹಾಸದ ಹಿನ್ನಲೆ:
ಭಾರತದ ವಿದೇಶಾಂಗ ನೀತಿಯು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಬಂದ ನಂತರದಿಂದಲೇ ತಟಸ್ಥತೆಯ ತತ್ವವನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡಿತ್ತು. ಶೀತಲ ಯುದ್ಧದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಪಂಡಿತ ನೆಹರೂ, ಭಾರತದ ತಟಸ್ಥತೆಯನ್ನು ಬಲಪಡಿಸಿದರು, ಏನಾದರೂ ಭಾರತದ ನೈತಿಕ ತತ್ವಗಳು ಮತ್ತು ಶಾಂತಿಯ ತತ್ವಗಳು ವಿದೇಶಾಂಗ ನೀತಿಯ ಮುಖ್ಯ ತತ್ವಗಳಾಗಿದ್ದವು. 1991ರ ಆರ್ಥಿಕ ಉದಾರೀಕರಣದ ನಂತರ, ಭಾರತ ಜಾಗತಿಕ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಭಾಗವಾಗುತ್ತಿದ್ದು, ಹಳೆಯ ತತ್ವಗಳಿಗೆ ಹೊಸತನವನ್ನು ತಂದು ಕೊಟ್ಟಿತು. ಇಂದಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ, ಭಾರತವು ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಬಂಧಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಭಾವವಂತ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಹೊಂದಲು ಬಲಪಡಿಸುತ್ತಿದೆ.
ಮುಖ್ಯ ವಾದಗಳು ಮತ್ತು ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ:
ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಬಲವರ್ಧನೆ: 21ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ, ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಬಲವರ್ಧನೆ ಮತ್ತು ಜಾಗತಿಕ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯೊಂದಿಗಿನ ಸಹಭಾಗಿತ್ವವು ಪ್ರಮುಖ ಲಕ್ಶ್ಯವಾಗಿದೆ. ಆಸಿಯನ್ ಇನ್‌ಫ್ರಾಸ್ಟ್ರಕ್ಚರ್ ಇನ್ವೆಸ್ಟ್‌ಮೆಂಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ (AIIB) ಮತ್ತು ಬ್ರಿಕ್ಸ್ ಮುಂತಾದ ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಭಾರತವು ಪಾಲ್ಗೊಂಡಿದೆ. ಇದು ಜಾಗತಿಕ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕ ಬಲವನ್ನು ಬಲಪಡಿಸುತ್ತಿದೆ. ಹಾಗೆಯೇ, ಆಕ್ಟ್ ಈಸ್ಟ್ ಪಾಲಿಸಿಯು ಏಷ್ಯಾದ ಇತರ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳೊಂದಿಗೆ ವ್ಯಾಪಾರ ವೃದ್ಧಿಸಲು ದಾರಿ ತೆರೆದಿದೆ.
ಭದ್ರತಾ ಚಿಂತನೆಗಳು ಮತ್ತು ರಕ್ಷಣಾ ಸಹಕಾರ: 21ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಭಾರತವು ತನ್ನ ಭದ್ರತಾ ಚಿಂತನೆಗಳಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಒತ್ತು ನೀಡುತ್ತಿದೆ. ಅಕ್ವಾಡ್ ಮತ್ತು ಮಾಲಾಬಾರ್ ಸಮೂಹದಂತಹ ರಕ್ಷಣಾ ಸಹಕಾರದ ಒಕ್ಕೂಟಗಳಲ್ಲಿ ಭಾರತ ಪಾಲ್ಗೊಂಡಿದೆ. ಇದು ಭಾರತವನ್ನು ನೌಕಾಪಡೆಯ ಶಕ್ತಿ ವಿಸ್ತಾರದಲ್ಲಿ ಮುನ್ನಡೆಸಲು ಸಹಕಾರಿಯಾಗಿದೆ. ಹೆಚ್ಚಾದ ಭದ್ರತಾ ಒಡಂಬಡಿಕೆಗಳು ಭಾರತದ ಭದ್ರತೆಯನ್ನು ಬಲಪಡಿಸಲು ತುರ್ತಾಗಿ ಅಗತ್ಯವಾಗಿದೆ.
ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಸಾಫ್ಟ್ ಪವರ್ (Soft Power): ಭಾರತೀಯ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಜಾಗತಿಕ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ಬಲಪಡಿಸಲು ಹಲವು ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ಮುಂದುವರಿದಿವೆ. ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಯೋಗ ದಿನ, ಭಾರತೀಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಪಾರುಪತ್ಯ, ಮತ್ತು ಬಾಲಿವುಡ್‌ ಚಿತ್ರರಂಗವು ಜಾಗತಿಕ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತಿವೆ. ಈ ಸಾಫ್ಟ್ ಪವರ್ ತಂತ್ರವು ಇತರ ದೇಶಗಳೊಂದಿಗೆ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ರೂಪಿಸಲು ಸಹಕಾರಿಯಾಗಿದೆ.
ಪರಿಸರ ನೀತಿಗಳು ಮತ್ತು ಜಾಗತಿಕ ತಾಪಮಾನ: ಜಾಗತಿಕ ತಾಪಮಾನ ತಗ್ಗಿಸಲು ಮತ್ತು ಪರಿಸರ ಸಂರಕ್ಷಣೆಯಲ್ಲಿ ಭಾರತವು ಉತ್ಸಾಹದಿಂದ ಭಾಗಿಯಾಗುತ್ತಿದೆ. ಪ್ಯಾರಿಸ್ ಒಪ್ಪಂದ ಮತ್ತು *ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸೌರ ಅಲಯನ್ಸ್ (ISA)*ನಂತಹ ತತ್ವಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸುತ್ತಿದೆ. ಇದು ಜಾಗತಿಕ ಪರಿಸರದ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಬದ್ಧತೆಯನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.
ಪ್ರತಿವಾದಗಳು ಮತ್ತು ಸವಾಲುಗಳು:
ಭಾರತದ ವಿದೇಶಾಂಗ ನೀತಿ ಹೆಚ್ಚು ಜಾಗತಿಕ ಪಾಲುದಾರಿಕೆಯನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ. ಆದರೆ, ಇದು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಆಂತರಿಕ ಆರ್ಥಿಕತೆಗೆ ಹಾನಿ ತರುವ ಸಂಭವವಿದೆ. ಇದರ ಜೊತೆಗೆ, ಜಾಗತಿಕ ಬದಲಾವಣೆಗಳು ದೇಶದ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಗೆ ಪೂರಕವಾಗಿಲ್ಲದ ಸಂದರ್ಭಗಳೂ ಎದುರಾಗುತ್ತವೆ. ಆದರೆ ಈ ಸವಾಲುಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸಲು ಸೂಕ್ತ ತಂತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ರಾಜತಾಂತ್ರಿಕ ಬದ್ಧತೆಯು ಅತ್ಯಗತ್ಯವಾಗಿದೆ.
ಉಪಸಂಹಾರ:
21ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ, ಭಾರತದ ವಿದೇಶಾಂಗ ನೀತಿಯು ಆರ್ಥಿಕತೆ, ಭದ್ರತೆ, ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪ್ರಭಾವ ಮತ್ತು ಪರಿಸರತತ್ವಗಳ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತವಾಗಿದೆ. ಇಂತಹ ಸಮಗ್ರ ವಿದೇಶಾಂಗ ನೀತಿಯು ಭಾರತವನ್ನು ಜಾಗತಿಕ ಪೈಪೋಟಿಯಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಸ್ಥಿರಗೊಳಿಸಲು ಸಹಕಾರಿಯಾಗಿದೆ. ಮುಂಬರುವ ಪೀಳಿಗೆಗಳಿಗೆ ಸಹಕಾರಿ ಮತ್ತು ಶ್ರೇಯೋಭಿವೃದ್ಧಿಯ ಭರವಸೆಯುಳ್ಳ ವಿದೇಶಾಂಗ ನೀತಿಯನ್ನು ರೂಪಿಸುವುದು ಈ ಶತಮಾನದ ದಿಸೆಯಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಮಹತ್ವದ ಹೆಜ್ಜೆಯಾಗುವುದು.