ಕರ್ನಾಟಕ ಏಕೀಕರಣ ಚಲನೆ (Unification of Karnataka Movement)

in /

ಕರ್ನಾಟಕ ಏಕೀಕರಣ ಚಲನೆ (Unification of Karnataka Movement)

ಪರಿಚಯ (Introduction)

  • ಭಾರತ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಕ್ಕೂ ಮುಂಚೆ, ಕರ್ನಾಟಕವು 20 ವಿಭಿನ್ನ ಆಡಳಿತಗಳಲ್ಲಿ ವಿಭಜಿತವಾಗಿತ್ತು.
    • ಮೈಸೂರು ಸಂಸ್ಥಾನ, ಮದ್ರಾಸ್ ಮತ್ತು ಬಾಂಬೆ ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿ, ನಿಜಾಂ ಸಂಸ್ಥಾನ, ಕೋಡಗು, ಜಮಖಂಡಿ, ರಾಮದುರ್ಗ, ಮುದ್ಹೋಳ, ಸಾಂದುರ್, ಸಾಂಗಲಿ, ಕೋಲಾಪುರ, ಅಕ್ಕಲಕೋಟೆ, ಹಿರೆಕುರಂದವಾಡ, ಚಿಕ್ಕಮೀರಾಜ್, ಸೋಂದೂರು, ಸಾವನೂರು ಮುಂತಾದ ಪ್ರಾಂತಗಳು.
    • ಕನ್ನಡಿಗರು ವಿಭಜನೆಯ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿಂದ ತುಂಬಾ ತೊಂದರೆ ಅನುಭವಿಸಿದರು:
      • ಭಾಷಾ ದಮನ:
        • ಮುದ್ದೋಳ, ಸೋಂದೂರು ಮುಂತಾದ ಮರಾಠಾ ಸಂಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಶಾಲೆಗಳೇ ಇರಲಿಲ್ಲ.
        • ಹೈದರಾಬಾದ್ ಸಂಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಉರ್ದು ಆಡಳಿತ ಭಾಷೆdominant ಆಗಿತ್ತು.
      • ಅನ್ಯಾಯ ಮತ್ತು ಸೌಲಭ್ಯಗಳ ಕೊರತೆ:
        • ಮದ್ರಾಸ್ ಮತ್ತು ಬಾಂಬೆ ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿಗಳಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡಿಗರು ಮಿತಿಯಾಗಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಯೋಜನೆಗಳಲ್ಲಿ ಪಾಲು ಪಡೆದರು.
        • ಸಡೆತ ಮತ್ತು ಸೇತುವೆಗಳ ಕೊರತೆಯಿಂದ ಜನಸಾಮಾನ್ಯರು ತೊಂದರೆ ಅನುಭವಿಸಿದರು.

ಚಲನೆಯ ಪ್ರೇರಣೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಾರಂಭ (Inspiration and Early Phase of the Movement)

  • ಕರ್ನಾಟಕ ಏಕೀಕರಣದ ಅಗತ್ಯ:
    • ವಿಭಜನೆಯ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಕನ್ನಡಿಗರು ದಮನವನ್ನು ಎದುರಿಸಿದರು.
    • ಅಲೂರು ವೆಂಕಟರಾವ್ 1903ರಲ್ಲಿ "ಕರ್ನಾಟಕ ಗತ ವೈಭವ" ಎಂಬ ಪುಸ್ತಕದ ಮೂಲಕ ಏಕೀಕರಣದ ಅಗತ್ಯವೊತ್ತಿಹೇಳಿದರು.
    • ಧಾರವಾಡ ಚಲನೆಯ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದ್ದು, ಅಲೂರು ವೆಂಕಟರಾವ್ ಅವರನ್ನು "ಕರ್ನಾಟಕ ಏಕೀಕರಣದ ಜನಕ" ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.
  • ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಪತ್ರಿಕೆಯ ಪ್ರಭಾವ:
    • 1915ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾದ ಕರ್ನಾಟಕ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪರಿಷತ್ತು ಏಕೀಕರಣ ಚಲನೆಗೆ ಸಾಹಿತ್ಯ ಹಾಗೂ ಬುದ್ಧಿಜೀವಿಗಳ ವೇದಿಕೆ ಒದಗಿಸಿತು.
    • ಕರ್ನಾಟಕದ ಪತ್ರಿಕೆಗಳು:
      • ವಿಶ್ವ ಕರ್ನಾಟಕ, ಸಮ್ಯೂಕ್ತ ಕರ್ನಾಟಕ, ನವಜೀವನ, ತರುಣ ಕರ್ನಾಟಕ, ತಾಯಿನಾಡು ಮುಂತಾದವು ಚಲನೆಯನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಿದವು.

ಚಲನೆಯ ಮುಖ್ಯ ಹಂತಗಳು (Key Phases of the Movement)

ಪ್ರಥಮ ಹಂತ: ಸಾಹಿತ್ಯದಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭ (Initial Phase: Inspired by Literature)
  • ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಕವಿಗಳು:
    • ಡಿ.ಆರ್. ಬೇಂದ್ರೆ, ಶಿವರಾಮ ಕಾರಂತರ, ಕುವೆಂಪು, ಬಿ.ಎಂ. ಶ್ರೀನಿವಾಸಯ್ಯ, ಡಿ.ವಿ. ಗುಂಡಪ್ಪ ಮುಂತಾದ ಕವಿಗಳು ತಮ್ಮ ಬರಹಗಳಿಂದ ಚಲನೆಗೆ ಜೀವ ತುಂಬಿದರು.
    • ಕರ್ನಾಟಕ ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಮ್ಮೇಳನಗಳು:
      • 1924ರ ಬೆಳಗಾವಿ ಸಮ್ಮೇಳನ:
        • ಸಿದ್ಧಪ್ಪ ಕಂಬಳಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷತೆಯಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಇದು ಮೊದಲ ಏಕೀಕರಣ ಸಮ್ಮೇಳನ.
        • ಈ ಸಮ್ಮೇಳನದಲ್ಲಿ ಏಕೀಕರಣ ಚಲನೆಗೆ ರಾಜಕೀಯ ಬೆಂಬಲವೊಂದು ಮುಂಚೂಣಿಯಾಯಿತು.
      • 1926ರಿಂದ 1947ರ ವರೆಗೆ ಒಂಬತ್ತು ಏಕೀಕರಣ ಸಮ್ಮೇಳನಗಳು ನಡೆಯಿತು.
ದ್ವಿತೀಯ ಹಂತ: ರಾಜಕೀಯ ಬೆಂಬಲ (Political Support)
  • ಮುಂಬೈ ಮತ್ತು ಮದ್ರಾಸ್ ಶಾಸನಸಭೆಗಳಲ್ಲಿ:
    • 1947ರಲ್ಲಿ ಭಾಷಾ ಪ್ರಾಂತದ ರಚನೆಗೆ ನಿರ್ಣಯ ಅಂಗೀಕರಿಸಲಾಯಿತು.
  • ಹಿಂದೂಸ್ಥಾನ ಸೇವಾದಳ (1923):
    • ಡಾ. ಎನ್.ಎಸ್. ಹಾರ್ಡಿಕರ್ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ 36,000 ಸಹಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿ ಏಕೀಕರಣಕ್ಕೆ ಪೂರಕವಾದರು.
  • ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರೂ ಸಮಿತಿಯ ಶಿಫಾರಸು (1928):
    • ಕನ್ನಡ ಭಾಷಾ ಪ್ರಾಂತದ ಸ್ಥಾಪನೆಗೆ ಶಿಫಾರಸು.
ತೃತೀಯ ಹಂತ: ಹೋರಾಟ ಮತ್ತು ಯಶಸ್ಸು (Struggle and Success)
  • ಅಖಂಡ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯ ನಿರ್ಮಾಣ ಪರಿಷತ್ತು (1953):
    • ಕೆ.ಆರ್. ಕಾರಂತ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಸತ್ಯಾಗ್ರಹ.
    • 5,000 ಜನ ಬಂಧಿತರು.
  • ಫಜಲ್ ಅಲಿ ಆಯೋಗದ ಶಿಫಾರಸು (Fazal Ali Commission Recommendation):
    • 1956ರಲ್ಲಿ ಮೈಸೂರು ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಲಿಂಗಸಮ್ಮತ ಕನ್ನಡ ರಾಜ್ಯವಾಗಿ ಪರಿವರ್ತನೆ.

ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ಸ್ಥಾಪನೆ (Formation of Karnataka State)

  • 1 ನವೆಂಬರ್ 1956:
    • 1956ರಲ್ಲಿ ಮೈಸೂರು ರಾಜ್ಯ ರಚನೆಗೊಂಡಿತು; ಎಸ್. ನಿಜಲಿಂಗಪ್ಪ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ ಅಧಿಕಾರ ವಹಿಸಿದರು.
  • 1 ನವೆಂಬರ್ 1973:
    • ದೇವರಾಜ ಅರಸು ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಮೈಸೂರು ರಾಜ್ಯದ ಹೆಸರು "ಕರ್ನಾಟಕ" ಆಗಿ ಮರುನಾಮಕರಣಗೊಂಡಿತು.

ಪ್ರಮುಖ ನಾಯಕರು (Prominent Leaders)

  • ರಾಜಕೀಯ ನಾಯಕರು:
    • ಎಸ್. ನಿಜಲಿಂಗಪ್ಪ, ಕೆ. ಹನುಮಂತಯ್ಯ, ಕಡಿದಾಳು ಮಂಜಪ್ಪ, ಬಿ.ಡಿ. ಜಟ್ಟಿ.
  • ಸಾಹಿತ್ಯೋತ್ಸಾಹಿಗಳು:
    • ಕುವೆಂಪು, ಬಿ.ಎಂ. ಶ್ರೀನಿವಾಸಯ್ಯ, ಡಿ.ಆರ್. ಬೇಂದ್ರೆ.
  • ಸಂಗ್ರಾಮದ ನಾಯಕರು:
    • ಜಿನರಾಜ ಹೆಗ್ಗಡೆ, ಚನ್ನಪ್ಪ ವಾಲಿ, ಚಿನ್ನಮಯ್ಯಸ್ವಾಮಿ ಓಂಕಾರಮಠ.

ಚಲನೆಯ ಪ್ರಭಾವ (Impact of the Movement)

  • ಭಾಷಾ ಪ್ರಾಂತಗಳ ಏಕೀಕರಣ:
    • ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡಿಗರ ಹಕ್ಕುಗಳು ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಏಕತೆಯ ಸ್ಥಾಪನೆ.
  • ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ ಮತ್ತು ಸಮಾನತೆ:
    • ಭಾಷಾ ಪ್ರಾಂತದ ರಾಜಕೀಯದ ಮೂಲಕ ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯಕ್ಕೆ ದಾರಿ.

ನಿರ್ಣಯ (Conclusion)

ಕರ್ನಾಟಕ ಏಕೀಕರಣ ಚಲನೆ ಕನ್ನಡಿಗರ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ಒಗ್ಗಟ್ಟಿನ ಪ್ರತೀಕವಾಗಿದ್ದು, 1973ರಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯವಾಗಿ ಪರಿವರ್ತನೆಯಾಗುವ ಮೂಲಕ ತನ್ನ ಉನ್ನತ ಮಟ್ಟವನ್ನು ತಲುಪಿತು.
ಈ ಚಲನೆಯಲ್ಲಿ ಜನಪ್ರಜ್ಞೆ, ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ನಾಯಕತ್ವದ ಒಗ್ಗಟ್ಟು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ವಿಶಿಷ್ಟ ಪ್ರಪಂಚವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿತು.