 |
| Water Crisis in India/Image Credit: Pexels |
"ನೀರು ಜೀವನದ ಮೂಲಭೂತ ಅವಶ್ಯಕತೆ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಅದು ಬಾಳಿಗೆ ಜೀವಂತಿಕೆ ನೀಡುವ ಶಕ್ತಿ" ಎಂಬ ಮಾತು ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತೀಯರು ಸಾರಿರುವ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ. ಇಂದಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ, ನಮ್ಮ ದೇಶವು ಉಲ್ಬಣವಾಗುತ್ತಿರುವ ಜಲಸಂರಕ್ಷಣಾ ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ಎದುರಿಸುತ್ತಿದೆ. ನಿಟಿ ಆಯೋಗನ ಸಮೀಕ್ಷೆಯ ಪ್ರಕಾರ, 2030ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಭಾರತದ 40% ಜನಸಂಖ್ಯೆ ನೀರಿನ ತೀವ್ರ ಕೊರತೆಯನ್ನು ಅನುಭವಿಸುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಇದೆ. ಈ ಬೆನ್ನತ್ತಿ, ನಗರ ಮತ್ತು ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿನ ನೀರಿನ ಆಪತ್ತು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಶೀಘ್ರದಲ್ಲಿ ಗಮನಹರಿಸಬೇಕಾದ ವಿಚಾರವಾಗಿದೆ.
ಇತಿಹಾಸದ ಹಿನ್ನಲೆ:
ಭಾರತದಲ್ಲಿ ನದಿ ಮತ್ತು ಸರೋವರಗಳ ಪಾರಂಪರಿಕ ಸಾಂಕೇತಿಕ ಮಹತ್ವವಿದೆ. ಹಿಮಾಲಯದಿಂದ ಹರಿದು ಬರುವ ನದಿಗಳು ಮತ್ತು ಮಳೆ ಅವಲಂಬಿತ ನೀರಾವರಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು ಪುರಾತನ ಕಾಲದಿಂದಲೂ ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ದೈನಂದಿನ ಜೀವನಕ್ಕೆ ಪೂರಕವಾಗಿವೆ. ಆದರೆ, 20ನೇ ಶತಮಾನದ ಮಧ್ಯದಿಂದ ಶ್ರಾಮದ್ ನಿರ್ಮಾಣ ಮತ್ತು ನದಿ ತೊರೆಗಳ ಕಡಿತವು ಸೀಮಿತ ನೀರಾವರಿ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಒದಗಿಸಿದರೂ, ಜನಸಂಖ್ಯಾ ಪ್ರಬಲದಿಂದಾಗಿ ನೀರಿನ ಅವಶ್ಯಕತೆ ಹೆಚ್ಚಿದಂತಾಗಿದೆ. ನಗರೀಕರಣ, ಕೈಗಾರಿಕಾ ನಿಷ್ಕರ್ಷಣೆ, ಮತ್ತು ಅಸಮರ್ಪಕ ನೀರಾವರಿ ನಿಯಂತ್ರಣದಿಂದ ಈ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ತೀವ್ರವಾಗುತ್ತಲೇ ಬಂದಿದೆ.
ಮುಖ್ಯ ವಾದಗಳು ಮತ್ತು ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ:
ವ್ಯಕ್ತಿಗತ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಾರ ನೀರಿನ ಬಳಕೆಯ ಏರಿಕೆ: ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಪ್ರಗತಿಯೊಂದಿಗೆ, ಜನರು ಮತ್ತು ಉದ್ಯಮಗಳು ನೀರನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಬಳಕೆಯಾಗುತ್ತಿವೆ. ದೇಶಾದ್ಯಂತ ಸ್ಮಾರ್ಟ್ ನಗರ ಯೋಜನೆಗಳು ಮತ್ತು ನೂತನ ನಿರ್ಮಾಣ ಕಾರ್ಯಗಳು ನೀರಿನ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಗಣನೀಯವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತಿವೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ ನದಿಗಳ ಮತ್ತು ಸರೋವರಗಳ ಮೇಲಿನ ಒತ್ತಡ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿದೆ, ಮತ್ತು ನೀರಿನ ಮೂಲಗಳು ಕ್ಷೀಣಿಸುತ್ತಿವೆ. ಈ ಪ್ರಗತಿಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಣಕ್ಕೆ ತರುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ಸರಕಾರವು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ನೀರಾವರಿ ನೀತಿಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ.
ನೀರಿನ ಸೃಷ್ಟಿಕರ್ತರಾಗುವ ಮಳೆ ಅವಲಂಬನೆ ಮತ್ತು ಹಾನಿಕಾರಕ ಪರಿಣಾಮಗಳು: ಭಾರತದ 60% ಪ್ರದೇಶಗಳು ಮಳೆಪಾತದ ಅವಲಂಬಿತವಾಗಿದ್ದು, ಬಾಯಲುಸೀಮೆ ಮತ್ತು ಬೆಳ್ಳಾರ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ನೀರಿನ ಸ್ಥಿರತೆಯ ಕೊರತೆಯನ್ನು ತರುತ್ತವೆ. ಹವಾಮಾನ ಬದಲಾವಣೆ ಮತ್ತು ಅತಿವೃಷ್ಟಿಯಂತಹ ಕಾರಣಗಳಿಂದ ಮಳೆಪಾತದಲ್ಲಿ ವ್ಯತ್ಯಾಸ ಉಂಟಾಗಿ ಬರ ಮತ್ತು ಪ್ರವಾಹದ ಸತತ ಆವರಣವುಂಟಾಗಿದೆ. ಹೀಗಾಗಿ, ಪಾರಂಪರಿಕ ಮಳೆನೀರು ಸಂರಕ್ಷಣೆ ಮತ್ತು ಸಮರ್ಥ ನೀರಾವರಿ ತಂತ್ರಗಳು ಅವಶ್ಯವಾಗುತ್ತವೆ.
ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ನೀರಾವರಿ ಅವಲಂಬನೆ: ಭಾರತದ 80% ನೀರಿನ ಬಳಕೆ ಕೃಷಿಗೆ ಮೀಸಲಾಗಿದ್ದು, ಮಳೆ ಅವಲಂಬಿತ ಕೃಷಿ ಪದ್ಧತಿಗಳಾದರೂ ಪಾರಂಪರಿಕ ನೀರಾವರಿ ಕ್ರಮಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿವೆ. ಚುಕ್ಕಾಣಿ ನೀರಾವರಿ, ಡ್ರಿಪ್ ನಿರ್ವಹಣೆ, ಮತ್ತು ನವನವೀನ ನೀರಾವರಿ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಬೇಕು. ಇದು ಕಡಿಮೆ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಬೆಳೆ ಸೃಷ್ಠಿಸಲು ರೈತರಿಗೆ ಸಹಾಯಕರಾಗುತ್ತದೆ.
ಪರಿಸರ ಮತ್ತು ಜೀವವೈವಿಧ್ಯತೆ ಹಾನಿ: ಜಲಸಂಪತ್ತಿಗಳ ಅತಿಯಾದ ಬಳಕೆ ಮತ್ತು ಕಸದ ಸಿಡಿಲಿಂದ ನದಿಗಳ ಮತ್ತು ಸರೋವರಗಳ ಜೀವವೈವಿಧ್ಯತೆಯ ಮೇಲೆ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರುತ್ತದೆ. ನದಿ ತೊರೆಗಳು ಮಣ್ಣಿನ ಸಹನೆ ಹಾನಿಗೊಳಗಾದರೆ, ಜೀವ ವೈವಿಧ್ಯತೆ ಹಾನಿಗೊಳಗಾಗುವುದು ಸಾಧ್ಯವಿದೆ. ಹಾಗಾಗಿ, ಪರಿಸರ ಸ್ನೇಹಿ ನೀರಾವರಿ ಕ್ರಮಗಳನ್ನೂ ಅಳವಡಿಸಬೇಕು.
ಪ್ರತಿವಾದಗಳು ಮತ್ತು ಸವಾಲುಗಳು:
ನೀರು ಪೂರೈಕೆಗೆ ಹೊಸ ನೀತಿಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಲು ಕೆಲವು ಸವಾಲುಗಳು ಎದುರಾಗುತ್ತವೆ. ಪರಿಸರ ಬಲಾನ್ವಯವನ್ನು ಕಾಪಾಡಲು ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ನೀರಿನ ಹಂಚಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಸಮಾನತೆ ತರುವ ಕೆಲಸ ಸವಾಲುಗಳಾಗಿದೆ. ಜಲ ಸಂರಕ್ಷಣೆಗೆ ಸಂಶೋಧನೆ, ಆಧುನಿಕ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಅನ್ವಯ, ಮತ್ತು ಸಮುದಾಯದ ಸಹಭಾಗಿತ್ವವನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಮಾಡಲು ಜಾಗೃತಿಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಬೇಕು. ಇದರಿಂದ ನೀರಿನ ಸಮಾನ ಪೂರೈಕೆಯನ್ನು ಸಾಧಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ.
ಉಪಸಂಹಾರ:
ನೀರಿನ ಅಭಾವವು ನಮ್ಮ ನಾಡಿನ ಸರ್ವಾಂಗೀಣ ಪ್ರಗತಿಯ ಎದುರಿಸುತ್ತಿರುವ ಸವಾಲುಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖವಾದದ್ದು. ಜಾಗೃತಿಯ ಅಭಿವೃದ್ದಿ, ನವೀಕರಿತ ನೀರಾವರಿ ಕ್ರಮಗಳ ಅಳವಡಿಕೆ, ಮತ್ತು ಸಮಾನ ನೀರಿನ ಹಂಚಿಕೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು ದೀರ್ಘಕಾಲಿಕ ಪರಿಹಾರಗಳಾಗಿರಬಹುದು. ಇಂತಹ ಕ್ರಮಗಳು ದೇಶದ ನೀರಿನ ಮೂಲಗಳನ್ನು ಉಳಿಸಲು ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಭವಿಷ್ಯದ ಪೀಳಿಗೆಗೆ ಸಮೃದ್ಧ ಜಲ ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಶಾಶ್ವತಗೊಳಿಸಲು ಸಹಕಾರಿಯಾಗುತ್ತವೆ.